1 grudnia 2023
Wytrawny dyrektor
O filmie "Warmiński" na łamach "Teatru" pisze Jan Karow.
"Twórcy przyglądają się wszystkim istotnym etapom biografii: czasom partyzanckim i tragicznym dla rodziny Warmińskiego (właściwie Lewandowskiego) latom okupacji, powojniu i okresowi autentycznego zaangażowania w realizm socjalistyczny w łódzkim Teatrze Nowym, wreszcie kolejnym dekadom w Ateneum, któremu w zmieniającej się rzeczywistości reżyser dyrektorował przez ponad czterdzieści lat (1952–1958; 1960–1996). Narracja jest prowadzona zgodnie z chronologią wydarzeń, ale ulega stopniowej komplikacji. Wynika to z tego, że im o późniejszych czasach jest mowa, tym więcej związanych z reżyserem w danym okresie osób mogło udzielić wywiadów, które nagrano na potrzeby filmu. Podobnie rośnie również liczba dostępnych materiałów archiwalnych. (...)
Tak sumienna prezentacja odmiennych perspektyw i ocen to niewątpliwie jedna z najbardziej wartościowych cech filmu. Widzowi zostaje pozostawione miejsce do wyrobienia sobie własnego zdania, dzięki zestawieniu obok siebie w przemyślany sposób rozmaitych poglądów, choćby wyjątkowo krytycznego zdania Magdaleny Raszewskiej na temat inscenizacji Hamleta z 1983 roku ze wspomnieniem wcielającego się w rolę duńskiego księcia Jerzego Kryszaka. Bo też w każdym tego typu punkcie, w którym widać mniejsze bądź większe różnice zdań, Hevelke i Januszaniec nie stawiają rozstrzygającej, odautorskiej kropki. Nie kończą sporów chociażby takim montażem fragmentów wywiadów z materiałami archiwalnymi, który by sugerował ich pogląd. Zadanie, jakie przed sobą postawili, jest zdecydowanie bardziej skomplikowane. Autorzy skupili się na tym, żeby w możliwie najpełniejszy sposób wykorzystać wszelkie źródła (fotografie, zapisy dźwiękowe przedstawień, nagrania wideo prób bądź samych spektakli, archiwalne rozmowy), które nie będą po prostu tłem czy przerywnikiem dla kolejnych wypowiedzi, ale często otworzą jeszcze kolejną perspektywę. Dzięki temu Warmiński nie jest ani laurką, ani próbą radykalnej krytyki, która miałaby na celu unieważnienie czy zerwanie z dotychczasowymi ustaleniami historiograficznymi".
Artykuł dostepny na stronie pisma "Teatr"